1348 Veba Salgını ve İbn Haldun Üzerindeki Etkileri

Özet

İbn Haldun’un hayat hikayesi sıra dışıdır. Bu sıra dışılık onun sadece bulunduğu
görevlerle değil, veba salgınından çıkardığı derslerle de ilgilidir. Bu nedenle 1348 Veba
Salgını’nın onun hayatında yarattığı etkilerden yola çıkarak ileri sürdüğü tarih modelini
kavrayabilme amacını taşıyan bu çalışma, uzun bir araştırmanın ürünü olarak ortaya çıktı.
İbn Haldun’un neden yerleşik toplumları küçümsediği sorusu dikkat çekiciydi. Bu sorunsal
doğrultusunda yapılan araştırma sürecinde, Gabriel Martinez-Gros ve Allen James
Fromherz’in kaynakçada belirtilen eserlerinde veba ile İbn Haldun’un düşüncesi arasında
kurduğu sağlam bağlar ilham kaynağı oldu. Bu bağlamda konunun daha iyi anlaşılabilmesi
için İbn Haldun’un biyografisi çerçevesinde konuyu sorunsallaştırmak bir zorunluluktu.
Bunun yanında başta Covid-19 olmak üzere yakın zamanda yaşadığımız önemli
doğal ve siyasal gelişmeleri ve olayları onun perspektifinden değerlendirmek veya anlamaya
çalışmak da, bir tarihçi için beklentileri aşan okuma anahtarları sunmaktadır. İbn
Haldun’un işaret ettiği bozuluş sürecindeki medeniyetlerde; salgın hastalıklar, savaşlar ve
düşman istilalarının oynadıkları hayati roller üzerinde durularak, 1348 Veba Salgını’nın,
Covid-19 süreci ile benzerlik veya farklılıkları üzerinde birkaç önermede bulunulacaktır.