Doğaüstü Varlıklarla İlgili Halk İnanç ve İnanışlarının Divan Şiirine Yansıması

Özet

Bulunduğu toplumun kültürünü taşıması bakımından önemli bir şiir geleneği olan
divan şiirinin şairleri yetiştikleri kültürden beslenmiş ve şiirlerinde bu kültüre yer
vermişlerdir. Bu bakımdan onların eserlerinde sanatkârane üsluplarının arasına gizlenmiş
topluma ait kültürel unsurları, halk inanç ve inanışlarını görmek mümkündür. Şiirlerde
görülen bu halk inanç ve inanışlarından biri de doğaüstü varlıklara dairdir. Doğaüstü varlık
toplumda genelde bilinmeyenle ilişkilendirilir. Bu bakımdan şairlerin şiirlerine konu olan
bu varlıklar, bilinmeyene karşı merak olarak da düşünülebilir. Bu çalışmada doğaüstü
varlıklarla ilgili halk inanç ve inanışlarının divan şiirine nasıl yansıdığını incelemek için
14. ve 19. yüzyıllar arasında yaşayan şairler seçilmiş ve onların şiirlerinden hareketle
bu inanç ve inanışların divan şiirine nasıl yansıdığı hakkında tespitte bulunulmuştur.
Şairler seçilirken herhangi bir yüzyıla ya da isme bağlı kalınmadan çalışılmış olmasının
sebebi divan şiirine bütüncül bir bakışla bakma arzusudur. Aynı yüzyılın ya da bir ismin
şiirlerini incelemek yerine çeşitli yüzyıllarda yaşamış şairlerin şiirlerini incelemek;
doğaüstü varlıklarla ilgili halk inanç ve inanışlarının divan şiirine ne ölçüde yansıdığını
görmek bakımından önemlidir. Çalışma neticesinde doğaüstü varlıklarla ilgili halk inanç
ve inanışlarının bütün yüzyıllarda şairleri etkilediği, şairlerin şiirlerinde bu varlıklara yer verdiği görülmüştür. Burada önemli olan nokta, şairlerin bu varlıkları halk kültüründeki
inançlara paralel olarak işlemiş olmalarıdır. Bu bağlamda divan şiirinin her dönemde halk
inanç ve inanışlarından beslendiği söylenebilir. Halk inanışları konusunun halk biliminin
araştırma dairesi içinde yer aldığı göz önünde bulundurulduğunda divan şiirinin halk
kültüründen uzak olmadığı görülecektir. Bununla birlikte divan şiirinin halk kültüründen
beslenmiş olması onun sosyal yaşamdan kopuk olmadığının da bir göstergesidir.