Restorasyon Sonucu Ortaya Çıkan Zeyrek Çinili Hamam Kalemişleri

Özet

Zeyrek Çinili Hamam, mimarisi, geleneksel ısınma sistemi ve süsleme elemanları açısından önem arz eden çifte bir hamamdır. 2010 yılında başlanan Çinili Hamam Koruma-Onarım ve Rehabilitasyon Projesi sonucunda yapının hamam işlevi ve ortaya çıkan kalemişleri korunacaktır. Barbaros Hayrettin Paşa’nın İstanbul’da tesis ettiği evkafına gelir getirmesi amacıyla bu yapı inşa edilmiştir. Zeyrek Çinili Hamam’ın bir inşa veya ihya kitâbesi olmamasına rağmen, Hassa Başmimarı Sinan tarafından inşa edildiği konusunda bir tereddüt bulunmamaktadır. Mimar Sinan’ın yaptığı yapıların listesini veren tezkirelerde ve Barbaros
Hayrettin Paşa’nın vakfiyesinde hamamın adı geçmektedir. Mimar Sinan, Türk klasik hamamlarının temel ilkelerine bağlı kalmak koşuluyla, hamam mimarisi plan şemasında her zaman yeni arayışlar içinde olmuştur. Restorasyon çalışmaları sonucunda hamamın erkekler ve kadınlara ait soyunmalık kısımlarında yapıya ayrı bir boyut kazandıran kalemişleri gün ışığına çıkarılmıştır. Cibali yangınları sonrasında gerçekleşen onarımlarda yapılan ilk katman kalemişleri 1850 senelerine aittir. Günümüze ulaşan en nitelikli kalemişleri ise 1850-1890 yılları arasına tarihlenir. 19. yüzyıla tarihlenen ve iki dönem şeklinde uygulanan kalemişleri bu makale ile ilk kez literatüre kazandırılmaktadır. Alt bölümlerin bezemeleri birbiri üstüne uygulanmış katmanlar halinde iken duvarların üst bölümlerinde ve kubbe geçişinde yer alan siyah-beyaz kalemişi ise tek katman halindedir. Klasik Dönem yapılarına 19. yüzyılda eklenen kalemişleri ile bu bezemeler arasında karşılaştırma yapılarak, benzerlikler örnekleri ile ortaya konulmuştur.