Kur’an-ı Kerim’i Tercüme Eden Bir Cariye: Fatma Zaida (v. 1861’den Sonra) ve “L’Alkoran Le Livre Par Excellence” Adlı Eseri

Özet

Bu çalışmada bir cariye olan Fatma Zaida’nın hayatı ve Kur’an tercümesi ele alınmaktadır.
Fatma Zaida’nın kimliği ve kişiliği irdelendikten sonra, Kur’an’ı tercüme etmeye
neden ihtiyaç duyduğu; hangi gerekçelerin onu böyle bir işi yapmaya sürüklediği veya
teşvik ettiği, tercümesini hangi hâlet-i ruhiye içinde yaptığı işlenmektedir. Yine çalışmada,
Fatma Zaida’nın tercümesiyle özellikle kimlere nasıl bir mesaj vermek istediği üzerinde
durulmaktadır. Fatma Zaida, yapmış olduğu Kur’an tercümesiyle murad ettiği hususu
gerçekleştirmiş midir? Bu tercümeyle hedefine ulaşmış mıdır? Bu soruların cevabı
da araştırılmaya çalışılmaktadır. Daha sonra Fatma Zaida’nın Kur’an tercümesi şekil ve
muhteva yönünden incelenmektedir. Fatma Zaida’nın tercümesinin özellikleri, tercümenin
Kur’an’ın tamamını mı, yoksa belli bir kısmını mı kapsadığı, eserde nasıl bir tercüme
yöntemi uygulandığı da konu edilmektedir. Fatma Zaida’nın tercümesi şekil ve muhteva
açısından Kur’an’ın orijinaliyle karşılaştırılmakta; aradaki benzerlik ve farklılıklar ortaya
konmaktadır. Fatma Zaida tercümesinde sûrelere herhangi bir isim vermemiş, ayrıca sûre
içerisinde çok farklı bilgiler vermiştir. Kur’an metnindeki sûrelerle mukayesesi yapılarak bunların hangi sûrelere tekabül ettiği tespit edilmeye çalışılmaktadır. Karşılaştırma
ve mukayeselerle Fatma Zaida’nın tercümesindeki fazlalıklar ve eksiklikler tespit edilmektedir.
Tercümesinde öne çıkan hususlar, üzerinde daha fazla durduğu konular da ele
alınmakta ve neden bu hususları daha çok önemsediği incelenmektedir. Böylece Fatma
Zaida’nın tercümesinin başarılı bir tercüme olup olmadığı değerlendirilmektedir.